دیسک کمر

دیسک کمر

دیسک کمر به عارضه ای سخت و دردناک در ناحیه کمر گفته می شود که معمولاً با بیرون زدن دیسک های بین مهره ای در کمر ایجاد می شود. در بین تمامی مهره های کمر، بافتی غضروفی و بسیار مقاوم وجود دارد که به آن دـیسک گفته می شود اما در اصطلاح روزمره زمانی از عبارت دیسـک کمر استفاده می کنیم که این غضروف دچار بیرون زدگی یا پارگی شده باشد.

ستون فقرات انسان در ناحیه کمر دارای 5 مهره است که در بین تمامی این مهره ها، دیسک قرار دارد.

وظیفه دیسک کمر

این صفحات غضروفی وظایف بسیار مهم، اساسی و بزرگی بر عهده دارند، در واقع بدون این دیسک های بین مهره ای، ستون فقرات قادر به انجام هیچ یک از مسئولیت های ذاتی خود نیست و دقیقاً مانند یک میله آهنی خشک و بی تحرک خواهد شد. با این توضیحات مهم می توان وظیفه دیـسک های کمر را این موارد مهم ذکر کرد:

– جدا کردن مهره های کمر از هم برای جلوگیری از ایجاد هر گونه صدمه به یکدیگر
– ایجاد انحنای صحیح برای تحمل وزن بدن و نگهداشتن ارگان های داخلی
– کمک به خم و راست شدن و همچنین چرخش به طرفین
– بلند کردن وزنه هایی با وزن های مختلف و همچنین تحمل وزن آنها
– ثابت نگهداشتن مهره ها سر جای خود و محافظت از نخاع و اعصاب درون کانال نخاعی
هر کدام از وظایف ذکر شده، به تنهایی اهمیت فراوانی داشته و اهمیت وجود دیسک های کمر را مشخص می کنند.

علت عارضه دیسک کمر

همیشه یکی از مهم ترین و اصلی ترین ابهامات در مورد این عارضه، چگونگی ایجاد آن است و اینکه چرا و چگونه چنین عارضه دردناکی ایجاد می شود؟ در پاسخ می توان چندین علت بسیار مهم را ذکر نمود:
– بد نشستن بخصوص برای افرادی که شغل های اداری و پشت میز نشینی دارند
– بلند کردم اجسام سنگین بصورت ناگهانی و اینکه با خم شدن و برداشتن اجسام سنگین، فشاری در حدود 10 برابر وزن اصلی آن شیئ به کمر وارد می شود
– گذاشتن اجسام سنگین روی کمر یا روی شانه و حمل آن در مسافت های طولانی که سبب فشار عمودی و بسیار خرد کننده، هم به مهره ها و هم دیسک ها می شود
– ضربه های ناگهانی به دیسک ها و مهره های کمر که می تواند سبب بیرون زدگی و یا آسیب شدید دیسک ها شود.
تمامی این عوامل از اصلی ترین دلایل ایجاد بیماری دیـسک کمر در انسان هستند.

دیسک کمر چه علائم و نشانه هایی دارد

دیسک کمر یکی از مشکلات شایع ستون فقرات است که می تواند باعث درد زیادی شود. اما با اطلاع از علائم و نشانه های آن می توانید سریع تر نسبت به درمان آن اقدام کنید و زودتر بهبودی حاصل شود. علائم و نشانه های دیسک کمر ممکن است بستگی به محل و شدت آسیب داشته باشند، اما به طور کلی عبارتند از:

درد کمر

درد در منطقه پایین کمر یا در ناحیه کمر و پهلوها. این درد ممکن است به سمت پاها تمتد کند و معمولاً تشدید شده و مزاج شده باشد.

بی حسی یا احساس گزگز کردن

بی حسی یا گزگز شدن در پاها، بازوها، دست ها یا انگشتان. این علائم نشان دهنده فشار بر روی عصب های ستون فقرات است

ضعف عضلانی

ضعف عضلانی در اندام های تحت تأثیر قرار گرفته. این ضعف ممکن است باعث دشواری در حرکت، تعادل، راه رفتن یا حتی اختلال در کنترل مجاری ادرار و مقعد شود.

تشخیص دیسک کمر

برای تشخیص دقیق دیسک کمر، لازم است به پزشک مراجعه کنید و آزمایش های لازم را انجام دهید. پزشک ممکن است از روش های مختلف برای تشخیص دیسک کمر استفاده کند، مانند:

معاینه فیزیکی

پزشک با بررسی قوه عضلانی، حساسيت، حركات و عكس العمل های عصبی شما، ميتواند نقطه آسيبديده را شناسایی كند.

آزمایش های تصویربرداری

پزشک ممکن است از روش های تصویربرداری مانند راديوگرافی، سی تی اسكن، اِم آرآی و … برای بررسی وضعيت ديسك ها، مهره ها و عصب های ستون فقرات استفاده كند.

آزمایش های الکتروفيزيولوژيك

پزشک ممكن است از روش های الكتروفيزيولوژيك مانند الكتروميوگرافی يا سرعت هدایت عصب برای سنجش عملكرد عصب های ستون فقرات استفاده كند.

روش های درمان دیسک کمر

برای درمان دیسک کمر، روش های مختلفی وجود دارد که بستگی به شدت و نوع آسیب پزشک متخصص شما یک یا چند مورد از این روش ها را در نظر می گیرد. بعضی از روش های درمان دیسک کمر عبارتند از:

روش های غیر جراحی

این روش ها شامل مصرف داروهای ضد التهاب، ضد درد، عضله ای و ضد تشنج، تزریق استروئید، فیزیوتراپی، ماساژ، گرما و سرما درمانی، استفاده از کمربند و تجویز رژیم غذایی و ورزش مناسب هستند.

روش های جراحی

این روش ها شامل عمل های مختلفی برای برطرف کردن فشار بر روی عصب ها و تعمیر دیسک های آسیب دیده هستند. بعضی از عمل های جراحی دیسک کمر عبارتند از: ديسككتومی، لامينكتومی، فورامينتومی، فتق برداری بين مهره ای، تثبيت مهره ای و جايگزينی ديسك

دیسک کمر کجاست؟ 

در ناحیه کمر، ستون فقرات شامل پنج مهره است. دیسک ‌های بین این مهره‌ ها قرار دارند و از جنس غضروف هستند.

این دیسک ‌ها به عنوان بلبرینگ ‌های زنده عمل می ‌کنند و به ما اجازه می‌ دهند که به جلو، عقب و جانبی خم شویم یا بچرخیم. به عبارتی دیگر، دیسک‌ های کمر نقش مفصل را بین مهره‌ ها ایفا می ‌کنند.

از نظر ساختاری، هر دیسک از یک حلقه خارجی و یک هسته داخلی تشکیل شده است، مشابه تایر خودرو که دارای یک لاستیک پر از باد و یک لایه دیگر در اطراف آن است. بنابراین، در ناحیه کمر که شامل پنج مهره است، پنج دیسک نیز بین آن‌ ها وجود دارد.

تشخیص دیسک کمر

تشخیص دیسک کمر به معنای شناسایی مشکلات و بیماری ‌های مرتبط با دیسک ‌های کمر است. در واقع، دیسک کمر در تمامی افراد وجود دارد، اما وقتی صحبت از دیسک کمر می ‌شود، معمولا به وضعیت‌ هایی اشاره می ‌شود که دیسک‌ ها دچار آسیب یا پارگی شده ‌اند.

روش ‌های مختلفی برای تشخیص بیماری دیسک کمر وجود دارد:

شرح حال بیمار

در این مرحله، پزشکان با پرسش از بیمار، اطلاعاتی درباره شروع درد، ناحیه انتشار آن، شدت و نوع درد جمع‌ آوری می ‌کنند. معمولاً درد ناشی از دیسک کمر به ‌طور ناگهانی در ناحیه کمر یا پشت پاها بروز می ‌کند و می‌ تواند یک ‌طرفه یا دوطرفه باشد.

بیمار ممکن است سابقه دردهای کمری مبهم داشته باشد و ناگهان دچار درد شدید شود. این درد در مسیر عصب سیاتیک احساس می ‌شود و از کمر به سمت لگن، پشت ران و ساق پا گسترش می ‌یابد.

معاینه فیزیکی 

در این مرحله، پزشک از بیمار می‌خواهد تا به جلو، عقب و طرفین خم شود و روی پنجه و پاشنه پا راه برود. این کار به پزشک کمک می‌ کند تا محدودیت‌ های حرکتی و ضعف عضلانی بیمار را ارزیابی کند.

همچنین، رفلکس ‌های تاندونی بیمار بررسی می‌ شود تا مشخص شود که آیا کاهش یا از بین رفته ‌اند یا خیر. با بالا آوردن پای بیمار، پزشک می ‌تواند درد و شدت آن را بررسی کند و مشخص کند که آیا دیسک فشار بر روی ریشه عصبی ایجاد کرده است یا خیر.

تصویربرداری

برای تایید تشخیص پارگی یا بیماری دیسک کمر، می‌ توان از تصویربرداری MRI استفاده کرد. این روش به وضوح وضعیت دیسک کمر، نوع بیماری، میزان پارگی و محل بیرون ‌زدگی دیسک را نشان می ‌دهد. همچنین، انجام نوار عصب و عضله می ‌تواند در تشخیص دقیق ‌تر و تایید پارگی دیسک کمر مفید باشد.

دکتر امیر آقائی اقدم
جراح ومتخصص استخوان، مفاصل و ستون فقرات 
فوق تخصص جراحی ستون فقرات