فارسی
زانوی پرانتزی
زانو ضربدری یا زانوی پرانتزی از بیماری های شایع در کودکان است. این بیماری که به آن پاپرانتزی نیز گفته می شود، کودک هنگامی که می ایستد و در حالی که پاهایش در کنار هم هستند، فضای مشخصی بین ساق پاها و زانوهای او بوجود می آید. چنین بیماری ای ناشی از انحنای یک یا دو پا به سمت بیرون است. که غالبا با راه رفتن کودک این بیماری بیشتر نشان داده می شود. توجه داشته باشید که پرانتزی بودن پاها در کودکان زیر 3 سال امری طبیعی است. اما در صورتی که حالت پرانتزی بودن پاهای کودک شما با گذر از سن سه سالگی، رو به بهبودی نرود باید برای درمان این مشکل اقدام کنید.
تشخیص بیماری پاپرانتزی
برای تشخیص زانوی پرانتزی به عکسبرداری و اشعه ایکس نیازی نیست. به راحتی و توسط پزشک باتجربه قابل تشخیص است. برای تشخیص پرانتزی بودن بیمار، در ابتدا پزشک به دقت به وضعیت پاها نگاه می کند. چیزی که پزشک در حین بررسی پاها به دنبال آن است، این است که زمانی که بیمار کاملا صاف خوابیده است، زانوهای او چه میزان از هم فاصله دارند؟
علت پرانتزی شدن پا
علت ایجاد پای پرانتزی در دوران نوجوانی می تواند بیماری راشیتیسم باشد. راشیتیسم یک بیماری است که در آن به علت کمبود ویتامین D ساختار استخوان نرم و منعطف می شود. اما در بزرگسالان آرتروز دلیل اصلی پای پرانتزی است.
اما برای کودکان دلایل زیادی وجود دارد که زانوی آنها پرانتزی شود. از جمله:
زود راه افتادن کودک
چاقی یا اضافه وزن کودک
تومورهای استخوانی
بیماری های ارثی و همراه با تولد
عوارض ناشی از پای پرانتزی
راه رفتن اردک وار
کوتاهی عضلات ناحیه داخلی
کشیدگی رباط ها
کاهش ارتفاع پایین تنه
تغییر زاویه کشکک ها و تمایل آنها به داخل
احساس خستگی زودرس و مداوم
نحوه درمان زانوی پرانتزی
به یاد داشته باشید که دیدن زانوی پرانتزی در کودکان زیر سه سال طبیعی است.
با این وجود، اگر بعد از سه سالگی، زانوی پرانتزی هنوز در کودکتان وجود داشت، یا نوجوان یا فرد بالغی با پاهای پرانتزی هستید، باید به دنبال درمان آن باشید.
حتما به پزشک مراجعه کنید و دستورالعمل های او را اجرا کنید.
دانستن چگونگی درمان پای پرانتزی در نوجوانان و افراد بالغ بسیار مهم است زیرا بدین معنی است که مشکل جدی تری معمولا وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. علاوه بر این، اگر پای پرانتزی بدون درمان بماند، منجر به بیماری جدی تری مانند التهاب مفاصل می شود.
عوارض پاپرانتزی
در دوران جوانی یا نوجوانی علائم ظاهری ممکن است در حدی نباشد که پاپرانتزی را به طور واضح نشان دهد. اما در سنین بزرگسالی این علائم به طور واضح نمایان می شود و دردهایی در قسمت داخلی زانو به وجود می آید. درمان پاپرانتزی در سنین بالاتر بسیار مشکل تر از سال های اول جوانی است. و این درد ممکن است باعث ایجاد بریدگی و پارگی در غضروف زانو شود. که در نهایت به آرتروز زانو منجر می شود.
راه های درمان پاپرانتزی
درمان پاپرانتزی با علت ایجاد آن رابطه مستقیم دارد. در سنین بزرگسالی اگر ایجاد شود، و دردی با خود به همراه نداشته باشد، معمولا نیازی به مراجعه به پزشک نخواهد بود. اما اگر در دوران کودکی این مشکل ایجاد شود، چون امکان رشد فراهم است، باید حتما به پزشک مراجعه شود. اگر پای پرانتزی در مراحل اولیه و سنین پایین ایجاد شود و دلیل آن راشیتیسم باشد، به سادگی و با مصرف ویتامین D یا کلسیم می توان آن را درمان کرد. در صورتیکه راشیتیسم پیشرفته باشد، نیاز به جراحی خواهد داشت.
اگر پا بصورت پرانتزی باشد و حالت ملایمی داشته باشد و درد شدیدی از آن حاصل نشود، نیازی به جراحی نخواهد بود و تنها با فیزیوتراپی و کنترل وزن عضلات را می توان تقویت کرد. و پانتزی را به راحتی می توان درمان کرد.
فرآیند فیزیوتراپی در نهایت استخوان ها را از حالت پرانتزی خارج نمی کند اما عضلات را تقویت می کند. البته در سنین بزرگسالی تنها راه درمان پاپرانتزی جراحی است. و معمول ترین روش جراحی استئوتومی است. البته در افراد جوانتر که بیماری آرتروز ندارند، نیز این درمان اثرگذار است. در این روش، استخوان درشت نی به قطعاتی تبدیل می شود و سپس این قطعات با تغییر شکل به حالت صاف، در محل خود سفت می‌شوند.
اگر فردی دچار پای پرانتزی باشد، استئوتومی می تواند کج بودن استخوان را ترمیم کند. پس از جراحی، بین 3 تا 8 ماه زمان لازم است تا فرد به زندگی عادی خود بازگردد و بتواند فعالیت های معمول خود را از سر بگیرد.
راه های پیشگیری از پرانتزی شدن پا
پرانتزی شدن پا یک وضعیت است که در آن پاها به سمت خارج خم می شوند و باعث می شوند که زانوها از هم فاصله داشته باشند. این مشکل می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، مانند بیماری های استخوانی، ضعف عضلات، شکستگی های شدید، چاقی، زود راه افتادن کودک و زمینه ارثی و …
پرانتزی شدن پا ممکن است باعث درد، فشار، آرتروز و تغییر شکل پایین تنه شود.
برای پیشگیری از پرانتزی شدن پا، باید به چند نکته توجه کنید:
به سلامت استخوان های خود اهمیت بدهید.
مصرف کافی کلسیم و ویتامین D برای قوی شدن استخوان ها ضروری است. مواد غذایی مانند شیر، پنیر، ماست، سبزیجات برگ سبز، تخم مرغ و ماهی منابع خوب کلسیم و ویتامین D هستند. همچنین از نور خورشید به مقدار مناسب برای تولید ویتامین D در بدن بهره ببرید.
به تقویت عضلات ران و ساق خود تجه کنید.
عضلات قوی مفصل زانو را حمایت می کنند و از خم شدن غیر طبیعی پا جلوگیری می نمایند. حرکات تقویت کننده عضلات ران و ساق را به صورت منظم انجام دهید. برخی از این حرکات عبارتند از: اسکات، لانچ، لگ کرل، لگ اکستنشن و دوچرخه سواری.
به مدل راه رفتن خود دقت کنید.
راه رفتن صحیح باعث تقسیم مناسب فشار بر روی زانوها می شود. سعی کنید هنگام راه رفتن پای خود را در جهت حرکت قرار دهید و نگذارید به خارج چرخیده شود. همچنین از کفش های مناسب و راحت استفاده کنید و کفش های ساییده یا نامطابق با فرم پای خود را دور بیندازید.
زود درمان را شروع کنید
اگر پای شما به شدت پرانتز شده باشد یا علائم دارید که نشان دهنده یک بیماری استخوانی باشد، باید به یک پزشک ارتوپد مراجعه کنید. پزشک ممکن است درمان های مختلف را برای شما تجویز کند، مانند محکم بستن، گچ گرفتن، جراحی یا توانبخشی. این درمان ها می توانند باعث اصلاح شکل پاهای شما شوند و از عوارض بعدی جلوگیری کنند.
آیا باید بیماری پای پرانتزی را درمان کنیم؟
بله، بیماری پای پرانتزی را باید هر چه سریعتر درمان کنید. این بیماری ممکن است باعث درد، فشار، آرتروز و تغییر شکل پایین تنه شود. همچنین ممکن است باعث کاهش تعادل، دامنه حرکتی و کیفیت زندگی گردد. برای درمان این بیماری، می توانید از روش های مختلفی استفاده کنید، مانند:
مصرف کافی کلسیم و ویتامین D برای قوی شدن استخوانها
تقویت عضلات ران و ساق با حرکات تقویت کننده
راه رفتن صحیح با کفشهای مناسب و راحت
مراجعه به پزشک ارتوپد
زمان مراجعه به پزشک برای پاپرانتزی
اگر کودکان دچار پاپرانتزی باشند، کاملا طبیعی است و در مدت کوتاهی این مشکل برطرف می شود. اما گاها عواملی باعث ایجاد نگرانی در فرد می شود که عباتند از:
هنگامی که یکی از پاها از دیگری پرانتزی تر باشد.
هنگامی که انگشتان پای کودک در هنگام راه رفتن به سمت داخل کشیده شود.
راه رفتن برای کودک سخت باشد.
قد کودک نسبت به سنش کوتاه تر باشد.
دکتر امیر آقائی اقدم
جراح ومتخصص استخوان، مفاصل و ستون فقرات
فوق تخصص جراحی ستون فقرات
