تنگی کانال نخاعی

تنگی کانال نخاعی

تنگی کانال نخاعی يا اسپينال استنوزيس اصطلاحي است که براي توصيف تنگ شدن کانال نخاع به کار مي‌رود. اين عارضه در افراد بالای 60 سال، از شيوع بيشتري برخوردار است. اما احتمال دارد در افراد جوان‌تري که کانال نخاعي آنها به طور مادرزادي کوچکتر از حالت طبيعي است نيز مشاهده شود. تنگی کانال نخاعی معمولاً باعث بروز کمر درد و درد پا مي‌شود که شدت آن در زمان انجام فعاليت‌هايي از قبيل دویدن، پياده‌روي و نشستن طولانی مدت کم و زياد مي‌شود.

انواع تنگی کانال نخاعی

تنگی کانال نخاعی یعنی سوراخ‌هایی که عصب از درون آنها خارج می‌شود به دلایلی تنگ می‌شود. این امر کانال نخاعی باعث فشار روی عصب و در نتیجه ایجاد درد و بی حسی می‌شود، که به قسمت تحتانی کمر، باسن و پاها کشیده می‌شود. این عارضه را به انواع مختلفی تقسیم کرده‌اند، از دید محل آسیب، تنگی کانال نخاعی را به سه دسته تقسیم می‌کنند؛

• مرکزی
• محیطی
• نوع تنگی سوراخ بین مهره ای

از لحاظ بالینی و ام‌آر‌آی، هر کدام از این سه علائم متفاوتی دارند. اما در بیمارانی که عارضه آنها پیشرفت کرده معمولاً هر سه قسمت تنگ می‌شوند. بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاعی مرکزی معمولاً به صورت لنگش متناوب راه می‌رود. یعنی بیمار بعد از مدتی ایستادن یا راه‌رفتن دچار خستگی پاها می‌شود و عملاً نمی‌تواند به راه رفتن ادامه دهد و مجبور است چند دقیقه استراحت کند. بیماران مبتلا به تنگی نوع سوم یعنی تنگی سوراخ عصبی که در آنها فقط سوراخ عصبی تنگ می‌شود به صورت درد شدید تیر کشنده در اندام تحتانی است که علائم آنها شبیه علائم پارگی دیسک کمر است و لنگش متناوب معمول را ندارند.

عوامل تنگی کانال نخاعی

1. افزایش سن : با افزایش سن افراد دچار تنـگی کانال نخاعی می‌شوند. زیرا مفصل‌های پشت ستون مهره‌ها که فاست نامیده می‌شوند دچار ساییدگی، ازبین رفتن تدریجی و در نتیجه خارج شدن از شکل طبیعی و در واقع دچار بزرگ شدن فاست‌ها می شوند. فاست‌ها برای جبران این فشار و ایجاد پایداری در ستون مهره‌ها و جلو گیری از لق شدن ستون فقرات مجبورند سطح تماس خود را زیاد کنند. یعنی مجبورند بزرگتر شوند تا بتوانند فشار وزن ما را تحمل کنند و همین باعث تنـگی کانال نخاعی می‌شود.
2. ژنتیک: عده ای از افراد قطر کانال نخاعی کوچکتر از افراد عادی جامعه می‌باشد و این یک عامل وراثتی است.
3. شغل‌های سنگین: کسانی که شغل‌هایی دارند که کمر آنها هنگام کار حرکت های متفاوت و خطرناک زیادی دارد، مثل شغل هایی که مستلزم خم شدن و به طرف چرخیدن می‌باشد احتمال دچار شدن به عاضه در آنها بیشتر است.
4. بیماری‌های روماتیسمی :مانند آرتریت روماتوئید و اسپوندیلیت آنکیلوزان باعث می‌شوند که فرد مستعد تنـگی کانال نخاعی بشود. زیرا در این عارضعه‌ها مفاصل ستون مهره‌ها یا فاست دچار التهاب شدید می‌شوند و همین التهاب سبب افزایش رشد آنها و تنگی کانال‌ها می‌شود و ایجاد مشکلات متعددی می‌شود.

 علائم تنگی کانال نخاعی در زنان

تنگی کانال نخاعی (CSS) یک بیماری شایع است که بر اثر آن فضای داخل ستون فقرات باریک می شود و به نخاع و اعصاب فشار وارد می گردد. این امر می تواند باعث درد، بی حسی و ضعف در پاها و گاهی اوقات در بازوها شود. این بیماری در زنان بسیار شایع است و اگر سریعا درمان نشود، در سنین بالا باعث بروز مشکلاتی خواهد شد. با شناخت علائم تنگی کانال نخاعی در زنان می توانید نسبت به درمان سریعتر آن اقدام کنید.

به طور کلی علائم تـنگی کانال نخاعی در زنان می تواند شامل موارد زیر باشد:

احساس درد

شایع ترین علامت تنگی کانال نخاعی در زنان است و معمولاً به صورت درد در پاها، باسن یا کمر احساس می شود. این درد اغلب به عنوان ” سوختگی” یا “درد چاقو” توصیف می شود و ممکن است با راه رفتن یا ایستادن بدتر شود و با نشستن یا خم شدن به جلو بهتر شود.

بی حسی و گزگز

در زنان بیماری تنگی کانال نخاعی با بی حسی و گزگز معمولاً در پاها و گاهی اوقات در بازوها احساس می شوند.

ضعف عضلانی

در صورت ابتلا به بیماری تنـگی کانال نخاعی ضعف عضلانی در پاها ممکن است رخ دهد، که راه رفتن یا بالا رفتن از پله ها را دشوار می کند.

مشکلات مثانه و روده

در موارد شدید، تنـگی کانال نخاعی ممکن است باعث بی اختیاری ادرار یا مدفوع شود.

علائم دیگری که ممکن است زنان مبتلا به بیماری تنگی کانال نخاعی تجربه کنند، عبارتند از:

• خستگی
• اسپاسم عضلانی
• درد در ساق پا
• افزایش حساسیت به لمس
• دشواری در راه رفتن

عوامل خطر ابتلا به تنگی کانال نخاعی در زنان عبارتند از:

• سن: با افزایش سن شایع تر می شود.
• آرتروز:آرتروز دژنراتیو ستون فقرات یکی از شایع ترین علل CSS یا تنـگی کانال نخاعی است.
• فتق دیسک:فتق دیسک زمانی اتفاق می افتد که غضروف بین مهره ها بیرون زده و به نخاع فشار وارد می کند.
• تومورها:تومورهای ستون فقرات یا نخاع می توانند باعث CSS شوند.
• سابقه جراحی ستون فقرات:جراحی قبلی ستون فقرات می تواند خطر ابتلا به CSS را افزایش دهد.

اگر هر یک از این علائم را تجربه می کنید، مهم است که برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید. درمان تنـگی کانال نخاعی بسته به علت و شدت علائم شما متفاوت خواهد بود.

 انواع تنگی کانال نخاعی

تنـگی کانال نخاعی وضعیتی است که در آن فضای کانال نخاعی که نخاع و ریشه ‌های عصبی در آن قرار دارند، باریک می‌ شود. این باریک شدن می ‌تواند منجر به فشار بر روی نخاع و ریشه‌های عصبی شود و علائم مختلفی را ایجاد کند. تنـگی کانال نخاعی می‌ تواند به دو دسته اصلی تقسیم شود: تنـگی کانال نخاعی اولیه و تنـگی کانال نخاعی ثانویه

تنگی کانال نخاعی اولیه

تنگی کانال نخاعی اولیه شرایطی است که از بدو تولد وجود دارد. این نوع تنگی معمولاً ناشی از ناهنجاری ‌های ژنتیکی یا ساختاری است و می‌ تواند در هر ناحیه ‌ای از ستون فقرات رخ دهد. عواملی که در تنـگی کانال نخاعی اولیه موثرند عبارتند از:

• ناهنجاری ‌های بدو تولید مانند ناهنجاری ‌های فقرات که می ‌تواند منجر به تنـگی کانال نخاعی شود.
• عوامل ژنتیکی چرا که برخی افراد به طور طبیعی کانال نخاعی باریک ‌تری دارند.
• تنگی در ناحیه گردن یا کمر که ممکن است در هر دو ناحیه ایجاد شود.

تنگی کانال نخاعی ثانویه

تنـگی کانال نخاعی ثانویه به شرایطی اشاره دارد که به دنبال یک بیماری، آسیب یا تغییرات در ساختار ستون فقرات ایجاد می ‌شود. این نوع تنـگی کانال نخاعی می ‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد:

تغییرات دژنراتیو

با افزایش سن، مفاصل بین فقرات دچار تغییرات دژنراتیو می ‌شوند. که می‌تواند منجر به تشکیل استخوان‌ های اضافی (اسپوندیلوز) و باریک شدن کانال نخاعی شود.

دیسک‌های بین فقراتی ممکن است به سمت کانال نخاعی برآمده شوند. و فشار بر روی نخاع ایجاد کنند.

آسیب‌ ها

آسیب‌ های ناشی از تصادف یا سقوط که باعث شکستگی فقرات و تنـگی کانال نخاعی می شود.

برخی از جراحی‌ ها نیز ممکن است منجر به تغییرات در ساختار ستون فقرات و تنگی کانال شوند.

بیماری ‌های التهابی

آرتریت روماتوئید که موجب التهاب و تغییرات در ساختار مفاصل فقرات می شود و در نهایت منجر به تنگی کانال نخاعی می گردد.

سارکوئیدوز نیز نوعی بیماری التهابی است که می ‌تواند بر روی بافت‌ های نرم اطراف نخاع تأثیر بگذارد. و تنگی نخاعی ایجاد کند.

تومورها

تومورهای خوش‌ خیم یا بدخیم که در ناحیه ستون فقرات ایجاد شده و فضای کانال نخاعی را تنگ می کنند.

به طور کلی تنگی کانال نخاعی می‌ تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. و شناخت انواع آن برای تشخیص و درمان مناسب بسیار مهم است. تشخیص به موقع و مدیریت مناسب می ‌تواند به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند.

دکتر امیر آقائی اقدم
جراح ومتخصص استخوان، مفاصل و ستون فقرات 
فوق تخصص جراحی ستون فقرات